مسجد جامع نطنز

در کنار درختان سر به فلک کشیده و کهنسال شهر تاریخی نطنز، مسجد جامع این شهر خود نمایی می کنند. مسجد جامع نطنز که برخی به آن مسجد جمعه نیز می گویند مجموعه ای از چند بنای تاریخی شامل خود مسجد، خانقاه، مقبره شیخ عبدالصمد و یک مناره ۳۷ متری می باشد.

معماری مسجد جامع نطنز

قدیمی ترین قسمت مسجد جامع نطنز مجموعه گنبد خانه جنوب غربی آن است. هنگام ورود به مسجد از ضلع جنوبی با دالان نسبتا وسیعی مواجه می ‌شویم که همراه با 10 پله نسبت به کوچه با ۱.۵ متر اختلاف در سطح پایین تری قرار دارد. در سمت راست دالان، راهروی کوچکی قرار دارد که به شبستان هشت وجهی گنبددار متصل می شود. در سال ۱۳۵۲ شمسی کتیبه‌ای را در آن کشف شد که نشان می‌دهد این بنا در سال ۳۸۹ هجری قمری ساخته شده که با استناد آن قدیمی ترین گنبد این منطقه به شمار می آید.

پیرامون موقعیت مسجد باید گفت که از سمت شمال و مشرق و جنوب محدود است به کوچه باریکی که چون به ورودی بزرگ مسجد و مقابل مناره و درگاه خانقاه می‌رسد، وسعت یافته و تبدیل به میدان کوچکی می‌شود.

به استثنای شبستان گنبددار که از بناهای دوره دیلمی است و قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال دارد، بقیه بنا مربوط به دوره ایلخانان مغول است که در فاصله سال‌های ۷۰۴ تا ۷۲۵ هجری قمری بنا شده و قدمتی بیش از ۷۳۰ سال دارد. بنای مسجد جامع بین سال های ۷۰۴ تا ۷۰۹ هجری، بقعه شیخ عبدالصمد در سال ۷۰۷ هجری، ایوان جلوخان خانقاه در سال ۷۱۶ تا 717 هجری و مناره در سال ۷۲۵ ساخته شده اند.

برای خواندن ادامه مقاله و آشنایی بیشتر با بناهای تاریخی و مناطق گردشگری شهر نطنز با هتل قصرجهان همراه شوید.

گنبدباز نطنز

گنبد باز نطنز جزو بناهای تاریخی ساخته شده در دوران صفویه است که بر روی ارتفاع قله ای مرتفع مشرف به شهر نطنز واقع شده است.این گنبد که به گنبد باز معروف است، مقبره باز شکاری شاه عباس صفوی بوده است. گنبدی آجری و هشت ضلعی بر تخت دایره مانند از سنگ لاشه به قطر تقریبی 10 متر و بلندی 80 سانتی متر الی سه متر ، بر قله کوهی که بلندی آن از سطح اطراف چیزی حدود دو هزار متر است، بنا شده است. آن چنان که لبه پرتگاه تا جرزهای گنبد در حدود 1 متر فاصله دارد. این بنا که از آجر و ملات گچ ساخته شده، ابعاد هر یک از ضلع های هشت ضلعی آن 3 و قطر پی حدود 2 متر می باشد.

در مورد ساختن این گنبد و وجه تسمیه آن چندین داستان وجود دارد که به مرور زمان داستان های افسانه آمیز محبوب تر شده اند و بیشتر بین مردم میچرخند. شاه عباس به‌ شکار پرندگان علاقه زیادی داشت و صید پرندگان بیشتر به‌ وسیله بازهای شکاری صورت می‌گرفت و همه سال حکام ولایات از هرجا بازهای شکاری فراوان برای او می فرستاده اند. گاهی فرستادگان مخصوصش از کشورهای بیگانه مانند روسیه و ترکستان بازهای شکاری جَلد و چابک به ایران می آورده اند. یکی از این با های شکاری شاه عباس، یک باز تعلیم دیده بود معروف به باز لَوَند، که به علت جَلدی و چالاکی اش این نام را برای او برگزیده بوده اند.

شاه عباس صفوی به این باز چابک و تیز نسبت به سایر بازها بیشتر علاقه داشته است و بر حسب اتفاق، هنگامی که از اصفهان به قزوین می رفت، باز لوند در نزدیکی محله قصبه نطنز مرد. شاه به علت علاقه زیادی که به این باز داشت فرمان داد تا برفراز کوهی برجی به یادگار آن بنا کردند و این برج که هنوز پا برجا است به گنبد باز معروف می باشد و مردم به این نام آن را می شناسند.

پس از انقلاب اسلامی دردهه های  60 و 70 ، بارها تصمیم بر ترمیم و بازسازی این بنای تاریخی گرفته می شد ولی هر بار به دلایل مختلف فنی و اقتصادی که مهمترین آنها صعوبت دسترسی و حمل مصالح بود ، اجرای این تصمیم با مشکلات متعددی مواجه می شد.

  سرانجام اوایل دهه 80 شمسی به دستور شهردار وقت نطنز، آقای مهندس جمالی و با اقدامات و پیگیری های مستمر توسط این شهردار دلسوز و پرتلاش و علیرغم وجود موانع و مشکلات اجرایی فراوان ،عملیات ترمیم و باز سازی آن با موفقیت کامل صورت پذیرفت .

منبع: هتل قصرجهان